Αυτοψία του ΑΠΕ-ΜΠΕ στον οικισμό Αγία Σοφία όπου διαβιούν περίπου 3500 ρομά από το 2000

«Βάρκα θέλουμε εδώ» λέει ο πρόεδρος του οικισμού ρομά «Αγία Σοφία», στον Δήμο Δέλτα Θεσσαλονίκης, καθώς βλέπει ένα φορτηγό να διασχίζει τον αυτοσχέδιο δρόμο και να βυθίζεται στα νερά. Λάσπες, σκουπίδια, χυμένα λύματα, πλημμυρισμένες παράγκες, ανέχεια αλλά και οργή αποτυπώνουν την εικόνα στον οικισμό, όπου ζουν περισσότεροι από 3500 άνθρωποι.

Σε απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, σε 149 στρέμματα του πρώην Στρατοπέδου Γκόνου, υπάρχουν άνθρωποι που χρησιμοποιούν αντλίες για νερό, τσαλαβουτούν στις λάσπες και αδυνατούν να βγουν έξω από τα σπίτια τους για να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο καθώς δεν υπάρχουν υποδομές αποχέτευσης και ύδρευσης.

Στο μεταξύ, η Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, που ενημερώνει τους δήμους για τις δυνατότητες βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης ρομά, εισηγήθηκε τη δημοσίευση και συνεργάστηκε με το Υπουργείο Εσωτερικών για την πρόσκληση με τίτλο «Προσωρινή Μετεγκατάσταση, Ανάπτυξη, Αντικατάσταση ή/και Επέκταση Δικτύων Υποδομής για τη Βελτίωση Συνθηκών Διαβίωσης ειδικών κοινωνικών ομάδων (ρομά)», με αρχικό προϋπολογισμό 15 εκατομμύρια ευρώ, ενώ αρχές του τρέχοντος έτους, δόθηκαν επιπλέον 18 εκατομμύρια ευρώ για να καλυφθούν οι ανάγκες που προέκυψαν από τα αιτήματα των δήμων.

Ο Δήμος Δέλτα έχει καταθέσει αίτημα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στον οικισμό της Αγίας Σοφίας και έχει δοθεί σχετική έγκριση χρηματοδότησης από το ΥΠΕΣ.

Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων βρέθηκε στον οικισμό για μια αυτοψία, συνομίλησε με μέλη του συμβουλίου της κοινότητας και κατοίκους, και κατέγραψε την πραγματικότητα του πληθυσμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε παρόμοια έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, πριν από έξι χρόνια, η κατάσταση δεν απείχε καθόλου από την πρόσφατη καθώς τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια.

Ο αυτοδιαχειριζόμενος οικισμός «Αγία Σοφία», στον Δήμο Δέλτα, εγκαινιάστηκε το 2000, σε 149 στρέμματα του πρώην Στρατοπέδου Γκόνου, με πρωτοβουλία του τότε υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Στόχος ήταν η στέγαση 3.000 σκηνιτών τσιγγάνων, οι οποίοι ζούσαν στην κοίτη του Γαλλικού ποταμού και σε άλλες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.

Αν και διαφημίστηκε ως μια πρωτοβουλία που θα αποτελούσε πρότυπο διαχείρισης, ο οικισμός στη συνέχεια αφέθηκε στην τύχη του, αφού έγιναν μόνο λίγες παρεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Κοινόχρηστοι χώροι, όπου θα γίνονταν παιδικές χαρές, έχουν καταληφθεί, το κτίριο πολλαπλών χρήσεων καταρρέει και οι παράγκες συνεχίζουν να «μπάζουν» από παντού.

Τα πρόχειρα αυτά καταλύματα αποτελούν την πλειονότητα του οικισμού, όπου ξεχωρίζουν μόνο ελάχιστα σπίτια, χτισμένα διαφορετικά, με εξωτερικές, στριφογυριστές σκάλες με λευκά κολονάκια και μεγάλες τζαμαρίες, απ’ όπου διακρίνονται τεράστιες οθόνες τηλεόρασης. Παράλληλα, εκείνο που κάνει εντύπωση σε μια βόλτα στην περιοχή, είναι τα δεκάδες εκκλησάκια με τάματα και αναμμένα καντήλια έξω από τα σπίτια.

«Υπάρχουν περίπου 200 εκκλησάκια, αφιερωμένα σε Αγίους και Αγίες της Ορθοδοξίας» λέει ο πρόεδρος του οικισμού Σάββας Καβατζίδης, ο οποίος μας ξεναγεί, καθοδηγώντας τα βήματά μας από σημεία απ’ όπου μπορούμε να περάσουμε, αποφεύγοντας λακκούβες με νερά. Μπορεί τα στάσιμα νερά να κυριαρχούν παντού, αλλά το πόσιμο νερό είναι δυσεύρετο, αφού δεν υπάρχουν υδρόμετρα και οι ανάγκες καλύπτονται με πιεστικά μηχανήματα. Όσο για το ρεύμα, υπάρχουν ελάχιστες «χελώνες» της ΔΕΗ και οι κάτοικοι καταφεύγουν σε ρευματοκλοπές, με αυτοσχέδιες κατασκευές στις κολώνες ηλεκτροδότησης.

Είκοσι πέντε χρόνια στην ανέχεια και την εγκατάλειψη

Η Τριανταφυλλιά, με το πολύχρωμο μαντήλι της, μας φωνάζει να πλησιάσουμε στο σπίτι της. Ανοίγει την πόρτα στο λυόμενο και μας συστήνει στη γυναικοπαρέα που κάθεται στο χαλί και συζητάει. «Καθάρισα μόλις για να καθίσουμε, αφού μπήκαν νερά από παντού. Βλέπετε τα σκουπίδια ολόγυρα, λεφτά δεν έχουμε για τίποτα, μία μέρα τρώμε και δυο μέρες δεν τρώμε» λέει η Τριανταφυλλιά, η οποία μένει στον οικισμό από την αρχή της δημιουργίας του, το 2000, όπως και η Άννα που μένει λίγο μακρύτερα και κάθεται στην αυλή, έχοντας αγκαλιά το εγγόνι της. «Στην αρχή ήταν καλά εδώ, τώρα δεν μπορούμε ούτε τα παιδιά μας να στείλουμε σχολείο με τόσες λάσπες» λέει.

Στους δρόμους, ομάδες παιδιών παίζουν παιχνίδια «ακροβασίας» για να καταφέρουν να τους διαβούν. Φεύγουν από τα σπίτια τους με καθαρά ρούχα και παπούτσια, όπως μας λένε οι μανάδες τους, και γυρνούν λασπωμένα και με κίνδυνο μολύνσεων. «Με παγούρια μεταφέρουμε νερό, το σπίτι μας πλημμύρισε, βγάλαμε τώρα να στεγνώσουμε τα χαλιά, τι θα γίνει πια;» λέει απελπισμένη η Αναστασία.

Ο Αντώνης έχει ένα μικρό παντοπωλείο στον οικισμό. «Έχω και φρέσκα αυγά που θα τα βάλω σε προσφορά το Πάσχα», λέει και γελάει. Παραπονιέται για το αυτοκίνητό του, που παθαίνει συχνά ζημιές στους κακοτράχαλους δρόμους του οικισμού, όπου και τα σκουπίδια σχηματίζουν βουνά. Η διακομιδή τους, σύμφωνα με τον κ. Καβατζίδη, γίνεται μία φορά την εβδομάδα και οι κάδοι είναι ελάχιστοι. Μερικοί κάτοικοι, αναγκάζονται μάλιστα να μεταφέρουν οι ίδιοι τα σκουπίδια τους, αφού στοιβάζονται για μέρες έξω από τα σπίτια τους.

«Είναι επιτακτική ανάγκη να φτιαχτεί ο δρόμος και να γίνει αποχετευτικό δίκτυο», τονίζει ο πρόεδρος του οικισμού «Αγία Σοφία».

Σύμφωνα με την ΕΥΑΘ, η ίδια δεν έχει ευθύνη για τα προβλήματα αποχέτευσης στο εσωτερικό δίκτυο του οικισμού, ενώ για την ύδρευση έχουν τοποθετηθεί τρία υδρόμετρα, με υπόχρεη τη ΔΕΥΑ Δήμου Δέλτα καθώς ατομικά υδρόμετρα δεν μπορούν να μπουν αφού δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας (πολεοδομικές άδειες κ.λπ.).

Κονδύλι 1,7 εκατ. ευρώ για την αποχέτευση

Παίρνοντας θέση στο ζήτημα της αποχέτευσης, η δήμαρχος Δέλτα, Γερακίνα Μπισμπινά, ξεκαθαρίζει ότι ο Δήμος αιτήθηκε κονδύλι 5 εκατομμυρίων ευρώ στο υπουργείο Εσωτερικών για έργα στον οικισμό και έχουν εγκριθεί 1,7 εκατ. για το δίκτυο ομβρίων και το αποχετευτικό σύστημα. «Προχωράμε στο διαγωνισμό και στο επόμενο διάστημα θα δημοσιευθεί η σχετική προκήρυξη» αναφέρει η κ. Μπισμπινά.

Όσο για τα σκουπίδια, ξεκαθαρίζει ότι στην περιοχή πετάει παράνομα τα ογκώδη αντικείμενα όλη η Θεσσαλονίκη και η ίδια έχει ζητήσει τη συνδρομή της αστυνομίας για ελέγχους. Μέσα στον οικισμό, το απορριμματοφόρο περνάει, όπως λέει, μία φορά την εβδομάδα, σύμφωνα με το πρόγραμμα του δήμου, το υποστελεχωμένο προσωπικό καθαριότητας και με βάση τον πληθυσμό.

Το ακατάλληλο κτίριο του νηπιαγωγείου

Μέσα στον οικισμό, η μοναδική κρατική δομή που λειτουργεί είναι το νηπιαγωγείο, το οποίο όμως στεγάζεται σε ακατάλληλες αίθουσες. Σύμφωνα με την προϊσταμένη του Ροδή Καβούνη, το λυόμενο νηπιαγωγείο είναι εντελώς ακατάλληλο για τα παιδιά, με χαμηλά παράθυρα και σάπια πατώματα, στα οποία έγιναν εργασίες πρόσφατα για να βουλώσουν τις τρύπες.

Η περίφραξη, που τη ζητούσε εγγράφως στις αρμόδιες υπηρεσίες από το 2009, δεν έχει γίνει ακόμη, ενώ έχει λάβει υπόσχεση ότι θα υλοποιηθεί το προσεχές καλοκαίρι. «Η κτιριακή υποδομή είναι εντελώς ακατάλληλη για μαθητές νηπιαγωγείου, δεν υπάρχουν χώροι να κινηθούν τα παιδιά και να αυτενεργήσουν» τονίζει, προσθέτοντας ότι από τα 86 παιδιά που είναι εγγεγραμμένα στο σχολείο, προσέρχονται τα 60.

Πάντως η δήμαρχος Δέλτα, αναφερόμενη στο νηπιαγωγείο, τόνισε ότι γίνονται συνέχεια εργασίες, αλλά ο χώρος καταστρέφεται και έχουν κλαπεί ακόμη και τα κάγκελα που μπήκαν πριν από τρεις μήνες.

Στο σχολείο με λεωφορεία της Περιφέρειας

Αισιόδοξος για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής εμφανίστηκε ο γενικός γραμματέας του οικισμού και διαμεσολαβητής, Αντώνης Τάσιος, ο οποίος, αν και επεσήμανε τις τραγικές συνθήκες διαβίωσης, εντούτοις εξήρε τον ρόλο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που βοήθησε στη μεταφορά των μαθητών. «Μάζεψα, πέρσι, τα περισσότερα παιδιά του οικισμού και με τη βοήθεια της Περιφέρειας, έρχονται πλέον λεωφορεία που τα πηγαίνουν στα σχολεία, σε διάφορες περιοχές» λέει, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι ακόμη και για να μπει το παιδί στο λεωφορείο, πρέπει να το μεταφέρουν οι γονείς του από το σπίτι με το αυτοκίνητο για να μη λερωθεί από τις λάσπες.

Η θέση της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας

«Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030 (ΕΣΚΕ Ρομά) περιέχει πολιτικές και μέτρα που αφορούν όλους τους πολίτες ρομά που ζουν στην Ελλάδα, συνεπώς τα εργαλεία της πολιτείας, σχεδιάζονται και αφορούν εξίσου όλους τους οικισμούς ρομά και τους κατοίκους τους. Τα ολοκληρωμένα Τοπικά Σχέδια Δράσης είναι ένα από τα εργαλεία αυτά, το οποίο έχει σχεδιαστεί προκειμένου οι δήμοι, στα διοικητικά όρια των οποίων διαβιούν ρομά, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν συγκεκριμένα, προϋπολογισμένα και με χρονοδιάγραμμα έργα, έτσι ώστε να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των ρομά, αξιοποιώντας παράλληλα πόρους από τα ταμεία συνοχής της ΕΕ» ξεκαθαρίζει, με δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας Πρόδρομος Πύρρος.

Όπως διευκρινίζει, βάσει του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, οι ΟΤΑ α’ βαθμού είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή πολιτικών για την υποστήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων που διαβιούν εντός των διοικητικών τους ορίων. Εξάλλου, στο πλαίσιο υλοποίησης της ΕΣΚΕ Ρομά, έχει συγκροτηθεί η Επιτροπή Πολιτικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, η οποία λειτουργεί με στόχο τη διαμόρφωση πολιτικών, την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και την προώθηση ειδικών παρεμβάσεων μεταξύ των δήμων με υψηλή συγκέντρωση ρομά. Ο Δήμος Δέλτα είναι μεταξύ των δήμων που συμμετέχουν στην εν λόγω Επιτροπή.

«Η Γενική Γραμματεία ενημερώνει τους δήμους για τις δυνατότητες βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης. Για τη διευκόλυνση της διαδικασίας αυτής και κυρίως για την εξεύρεση χρηματοδότησης, η Γενική Γραμματεία εισηγήθηκε τη δημοσίευση και συνεργάστηκε με το Υπουργείο Εσωτερικών για την πρόσκληση που αφορά στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ειδικών κοινωνικών ομάδων. Ο προϋπολογισμός έφτασε τα 33 εκατομμύρια ευρώ για να καλυφθούν οι ανάγκες που προέκυψαν από τα αιτήματα των δήμων, ανάμεσά τους και ο Δήμος Δέλτα».

Επιπλέον, σύμφωνα με τον κ. Πύρρο, στα ΠΕΠ ΕΣΠΑ 2021-2027, έχουν προβλεφθεί δράσεις κοινωνικής ένταξης ρομά, οι οποίες προϋποθέτουν την σύσταση Τοπικού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των ρομά από τους δήμους και μπορούν να υλοποιηθούν σε τοπικό επίπεδο από τα Περιφερειακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021-2027, με τη συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ+) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

«Η υλοποίηση των ανωτέρω μέτρων προχωράει κανονικά. Ο δήμος Δέλτα είναι μεταξύ αυτών που έχουν ανταποκριθεί στην αρχική φάση σχεδιασμού του προγράμματος capacity building. Η επικαιροποίηση της καταγραφής του πληθυσμού και των περιοχών εγκατάστασης των Ρομά και της κοινωνικο-οικονομικής τους κατάστασης είναι σε εξέλιξη» κατέληξε ο κ. Πύρρος.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ